राज्य नागरी संरक्षण यंत्रणा मजबूत करणे आवश्यक

श्री जॉन आगियार, माजी मानद कंपनी कमांडर होमगार्ड्स, पणजी विभाग

प्रगतीनंतरही, तंत्रज्ञानामध्ये अपयशी होण्याची क्षमता असते. त्यामुळे आपत्तीच्या परिस्थितीमध्ये प्रशिक्षित माणसांची ताकद अत्यंत महत्त्वाची आहे आणि म्हणूनच नागरी संरक्षणाचे प्रशिक्षण अत्यंत अवश्यक आहे.  आजच्या जीवनात अशी परिस्थिती आहेत ज्यामध्ये विनाश निर्माण करण्याची क्षमता आहे. कोविड  सारखी महामारी, पूर, भूकंप इतर नैसर्गिक आणि मानवनिर्मित आपत्ती. रासायनिक, जैविक आणि न्यूक्लीयर स्टॉकच्या ढिगांमुळे उद्भवणाऱ्या धोक्यांव्यतिरिक्त. हवामान बदलावरील आंतरसरकारी पॅनेल (IPCC) ने अंदाज केला आहे की वर्ष 2100 एकूण 5,764 चौ. भारतीय किनारपट्टीचा परिसर पाण्याखाली बुडाला जाऊ शकतो. असे झाल्यास, मोठ्या प्रमाणात स्थलांतराला सामोरे जावे लागेल ज्यामुळे पुढे नवीन समस्या उद्भवू शकतात. या पार्श्वभूमीवर हे महत्वाचे आहे की सज्जतेसाठी प्रशिक्षण आणी माॅक ड्रील करणे आणि लोकांना नागरी संरक्षणाचे ज्ञान देणे.  सध्या देशभरात 7,00,000 पेक्षा जास्त नागरी बचाव स्वयंसेवक आहेत आणि आपत्तींना तोंड देण्यासाठी अधिक चांगला प्रतिसाद देण्यासाठी सन 2022 पर्यंत जास्तीत जास्त नागरी संरक्षण स्वयंसेवकांची नावनोंदणी करण्याची केंद्र सरकारची योजना आहे. नागरिकांना आण्विक स्ट्राइक आणि त्याच्या परिणामांना तोड देण्यास प्रशिक्षण देणे तितकेच महत्वाचे आहे. कोणत्याही आपत्तीसारख्या परिस्थितीला सामोरे जाण्याची तयारी महत्वाची आहे आणि म्हणूनच अधिकाधिक लोकांना प्रशिक्षित करणे अत्यावश्यक आहे जे नैसर्गिक किंवा मानवनिर्मित कोणत्याही आपत्तीला प्रथम प्रतिसाद देउ शकतील . प्रशिक्षित नागरी संरक्षण स्वयंसेवकाला वेगवेगळ्या परिस्थितींमध्ये बचाव कार्य करण्याची माहिती असते आणि इतरांना चांगल्या प्रकारे माहिती देण्यास मदतृते सज्ज असतात. हे प्रशिक्षण त्याचा जीव वाचवू शकते आणि आपत्तीच्या परिस्थितीला तोंड देण्यास देखील मदत करू शकते. नागरी संरक्षण  नैसर्गिक किंवा मानवनिर्मित घटनांच्या परिणामी व्यक्ती, गट, समुदायांना त्वरित मदतीची आवश्यकता असलेल्या मदतीसाठी उपाययोजनांचा समावेश आहे. मदत आणि शोध, बचाव, वैद्यकीय मदत, संप्रेषण इत्यादींसाठी प्रदान केलेल्या सेवांचा समावेश आहे:- नागरी संरक्षणाचा मुख्य हेतू लोकांमध्ये आपत्कालीन परिस्थितीच्या प्रभावापासून सुरक्षीत राहण्याची शक्ती निर्माण करणे हा आहे ज्यामुळे प्रशासनाला जलद पुनर्प्राप्ती आणि सामान्य स्थितीत लवकर परत येण्यास मदत होउ शकते. नागरी संरक्षण एखाद्या व्यक्तीला जगण्यासाठी आणि इतरांना मदत करण्यासाठी प्रशिक्षित करते. त्यामुळे या घटनांना सामोरे जाण्यासाठी राज्य नागरी संरक्षण यंत्रणा मजबूत करणे आवश्यक आहे. राज्यात बहुसंख्य राज्यांप्रमाणे नागरी संरक्षण प्रशिक्षण केंद्र असावे. राज्यात नागरी संरक्षण गंभीरतेने घेण्याची वेळ आली आहे. पोलिस आणि नागरी सेवांमधून नियुक्त केलेल्या अधिकाऱ्यांनी याला शिक्षा पोस्टिंग म्हणून समजू नये परंतु निष्क्रिय संस्थेला आकार देण्यासाठी कठोर प्रयत्न केले पाहिजेत. जनतेला सतर्क करण्यासाठी आपत्कालीन हवाई छाप्यांच्या बाबतीत सायरन बसवण्यात आला होता आणि नौदल उड्डयन, वास्कोपासून पोलिस मुख्यालयातील नागरी संरक्षण कार्यालयापर्यंत हॉटलाइन. परंतु आता हे होमगार्ड आणि नागरी संरक्षण कार्यालय देखील पोलीस मुख्यालयात आवश्यक नाही आणि ते अल्तिन्हो पणजी येथे हलवण्यात आले आहे. तिथे हॉटलाइन हस्तांतरित केली आहे की नाही हे माहित नाही. नागरी संंरक्षणासाठी नियमित साराव आवश्यक आहे कारण तयारी हा सर्वात आवश्यक घटक आहे. मला फक्त अशी आशा आहे की उच्च अधिकारी लक्ष घेतील आणि गोष्टी व्यवस्थित ठेवतील.